Chwilio

Carreg fedd2

 

Ar un adeg yr oedd yr afonydd Glaslyn a’r Ddwyryd yn uno ger Eglwys Llanfihangel ac yn rhedeg i’r môr ar hyd Morfa Harlech. Soniwyd mai yn y cyfnod hwnnw yr adeiladwyd yr Eglwys i geisio, medde nhw, droi trigolion yr Ynys a'r ardal yn Gristnogion.   Yr hyn sydd gywir ydyw i’r Eglwys gael ei hadeiladu fel capel anwes i blwyf Llandecwyn tua chanol y ddeuddegfed ganrif. Daeth Tecwyn Sant i’r ardal hon ar ddechrau’r ganrif a sefydlu eglwys yn y man lle saif Eglwys Llandecwyn heddiw.

Nid oes eglwys arall yng Nghymru wedi’i chysegru i Decwyn Sant.   Tu mewn i fynwent Eglwys  Llanfihangel y Traethau,   gyferbyn â drws Eglwys Llanfihangel mae carreg fedd hynafol a diddorol sydd wedi denu sylw llawer o bobl yn y gorffennol gan ei bod yn dyddio’n ôl i 1150. Dyma fel mae’r ysgrif Lladin sydd arni.

 

HI (c) EST SEPULECRU   (m) WLEDER MAT  (r)IS ODELU Q  (n) IP  (r) EDIVICAV   (it) HANC EC   (c) L   (esi) A   (ni) IN TE   (m) P   (a) R   (a) R   (e) EWINI REG (is).

Mae’n dweud – ‘Dyma lle y gorwedd Wleder mam Odeleu adeiladodd yr eglwys hon gyntaf yn amser y Brenin Owain.’

Ni wyr neb am Wleder nac Odeleu ond y Brenin Owain oedd Owain Gwynedd.

  Mae’r garreg hon yn bwysig am dri rheswm.

  •  Noda’r cyfnod yr adeiladwyd yr eglwys gyntaf.
  •  Dyma’r unig garreg o’i bath ym Meirionnydd ac nid oes ond deg o’i bath yng Nghymru.
  •  Mae’n gofnod cyfoes o wr amlwg yn hanes Cymru

(Diolch am ganiatad Mathew John Jones i gynnwys y testun uchod)